ZORGVASTGOED

Op vrijdag 16 september is het Integraal Zorgakkoord (IZA) gesloten. Het IZA is breed gedragen en ondertekend door ActiZ, de Nederlandse ggz, Federatie Medisch Specialisten, InEen, Nederlandse Federatie van Universitaire Medische Centra, Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, Patiëntenfederatie Nederland, Vereniging van Nederlandse Gemeenten, Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland, Zelfstandige Klinieken Nederland, ZorgthuisNL, Zorgverzekeraars Nederland en het ministerie van VWS. In het IZA is onder meer afgesproken dat partijen intensiever met elkaar samenwerken, de eerstelijnszorg wordt versterkt en er meer wordt ingezet op preventie. Ook moet het voor zorgverleners aantrekkelijk zijn en blijven om in de zorg te werken. Zorgvastgoed kan bijdragen aan de ambities uit het IZA door het huisvesten van lokale gezondheidscentra en met woningen waar langer thuis kan worden gewoond, met aandacht voor het welzijn van bewoners en gebouwen die bijdragen aan groene en klimaatneutrale zorg.

Steeds meer zorginstellingen zitten nu al of komen binnenkort financieel in de knel. Dat signaleren accountantskantoren BDO en EY op basis van analyses van jaarverslagen over 2021. Een enquête van Finance Ideas onder zorgfinancials over de financiële verwachtingen voor 2022 laat eenzelfde beeld zien.

In sommige gevallen kan de financiële continuïteit van zorg -instellingen hierdoor onder druk komen te staan. De problemen hebben deels een structureel karakter. Zorginstellingen hebben te maken met arbeidskrapte door verzuim en verloop. Inhuur van dure externe krachten verhoogt de kosten. Dit is financieel een groot probleem maar daarnaast wordt ook de toegankelijkheid en kwaliteit van zorg bedreigd, stellen toezichthouders NZa en IGJ. Ook de inkoopkosten zijn door inflatie en de hoge energierekening gestegen en geïndexeerde huur contracten brengen extra kosten met zich mee. In 2020 en 2021 droegen de compensatiemaatregelen van de overheid nog bij aan het resultaat, maar die worden langzaam afgebouwd. De herijking van de zogeheten normatieve huisvesting-component, die in de Investment Update augustus 2022 aan bod kwam, verlaagt de inkomsten uit de kapitaallastenvergoeding van vastgoed.

Het sombere financiële vooruitzicht leidt nog niet tot extrafaillissementen. De daling van het aantal faillissementen in de zorgsector in het tweede kwartaal heeft zich in het derde kwartaal doorgezet. Vooral in de segmenten ‘care’ en ‘welzijn’ was een sterke daling zichtbaar. Het aantal faillissementen in de zorg blijft erg laag. Door de financiële en economische onzekerheid verslechtert het investeringsklimaat in de zorg. Investeringen worden uitgesteld of versoberd. Beleggers in zorgvastgoed moeten alert zijn op de financiële positie van hurende zorginstellingen. Tegelijkertijd kunnen beleggers een positieve rol spelen bij de (vastgoed)opgaven waar de zorg voor staat.

Waar de veranderende marktomstandigheden nog niet direct in het transactievolume zijn terug te zien, is dit wel het geval voor de prime bruto aanvangsrendementen. Voor het curatieve vastgoed, zoals eerste- en tweedelijnszorgvastgoed, zijn de prime bruto aanvangsrendementen in het afgelopen kwartaal aantoonbaar opgelopen. Voor woongerelateerd zorgvastgoed zijn de prime aanvangsrendementen in het afgelopen kwartaal stabiel gebleven. Er zijn tekenen dat, in navolging van andere vastgoedsegmenten, ook hier in de komende kwartalen een opwaartse beweging gaat plaatsvinden. Zeker voor nieuwe projecten en transactieswaarop geen afspraken uit het verleden van toepassing zijn. De aantrekkelijke beleggingskarakteristieken van zorgvastgoed, zoals de relatieve ongevoeligheid voor economische schommelingen en de positieve impact die kan worden gemaakt, zorgen nog steeds voor een bovengemiddelde interesse van beleggers. Toch zal ook zorgvastgoed niet ontkomen aan een algemene terughoudendheid van beleggers (zie ook ‘vooruitblik’).